Tarla sınaqları necə aparılır?

Tarla sınaqları — aqro dərman preparatlarının (pestisidlər, herbisidlər, fungisidlər və s.) real əkin şəraitində effektivliyinin, təhlükəsizliyinin və təsir müddətinin yoxlanılması prosesidir. Bu sınaqlar laboratoriya və kiçik miqyaslı testlərdən sonra məhsulun praktik istifadəyə yararlılığını qiymətləndirmək üçün vacib mərhələdir. Tarla sınaqlarının əsas xüsusiyyətləri və standartları Sınaq məqsədi: Dərmanın bitki xəstəliklərinə, zərərvericilərə və ya alaq otlarına qarşı effektivliyini müəyyən etmək. Bitkiyə və torpağa mənfi təsirlərinin olub-olmamasını yoxlamaq. Ətraf mühitə (torpaq, su, faydalı həşəratlar) təsirini qiymətləndirmək. Təsir müddəti və dozaları təyin etmək. Sınaq dizaynı: Randomizə edilmiş blok dizaynı (RBD): müxtəlif dozalar və preparatlar təsadüfi və təkrarlanan şəkildə sahələrə tətbiq olunur. Hər təcrübə bir neçə təkrar (replikat) ilə aparılır. Müqayisə üçün nəzarət (kontrol) sahəsi qoyulur (heç bir preparat istifadə olunmur). Sınaq şərtləri: Real əkin şəraiti (torpaq növü, iqlim, suvarma, bitki növü). Preparatın tətbiq üsulu (spray və s.). Bitkinin inkişaf mərhələsinə uyğun tətbiq vaxtı. Qiymətləndirmə meyarları: Xəstəlik və zərərverici səviyyəsinin azalma dərəcəsi (faizlə). Bitki məhsuldarlığının artımı və ya zədələnmə faizi. Qalıq maddələrinin torpaq və bitki hissələrində analizi. Ekoloji göstəricilər (su keyfiyyəti, faydalı orqanizmlərə təsir). Standartlar və qaydalar: OECD Fitosanitariya testləri üçün təlimatlar (OECD Guidance Document on Pesticide Field Testing). Beynəlxalq İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (OECD) GLP (Good Laboratory Practice) qaydalarına uyğun aparılır. Azərbaycan Respublikasının kənd təsərrüfatı və fitosanitar nəzarət qanunvericiliyinə riayət edilir. Tarla sınaqlarının mərhələləri Hazırlıq: Sınaq sahəsinin seçilməsi və işarələnməsi. Torpaq və əvvəlki əkin analizlərinin aparılması. Tətbiq: Preparatların müəyyən edilmiş dozada tətbiqi. Nəzarət sahəsinə preparat tətbiq edilməməsi. Monitorinq: Müntəzəm olaraq xəstəlik və zərərverici səviyyəsinin izlənməsi. Bitki inkişafının və məhsuldarlığın ölçülməsi. Məlumatların toplanması və analizi: Sınaq nəticələrinin statistik olaraq işlənməsi. Effektivlik və təhlükəsizlik parametrlərinin qiymətləndirilməsi.